Statenpoort

De geschiedenis van het gewestelijk bestuur van Westfriesland en het Noord-Hollands Noorderkwartier heeft Hoorn twee belangrijke bouwwerken nagelaten: Het vergadergebouw op de Rode Steen, thans het Westfries museum (zie aldaar), en dit Statenlogement, ook wel Statenpoort genoemd.
In 1573, nadat bij de Slag op de Zuiderzee die hier bij Hoorn werd uitgevochten, de Spanjaarden hadden verloren, was een groot deel van Noordholland niet meer vanuit Den Haag te besturen. Immers, de Spanjaarden hadden Amsterdam en Haarlem nog stevig in handen. Willem van Oranje verzocht de noordelijke steden Hoorn, Enkhuizen, Medemblik, Alkmaar, Monnickendam, Edam en Purmerend een eigen regering te vormen met als standplaats Hoorn.
Vergaderd werd er op gezette tijden in het Proostenhuis, vanaf 1632 op die plek in het Statencollege (nu Westfries Museum). Maar de heren gecommitteerde moesten natuurlijk ook tijdens hun verblijf in de stad een eet- en slaapplek hebben. Dat kregen ze op deze plek, waar gebouwen stonden van het Ceciliaklooster. Nadat de zusters tijdens de reformatie door de straten van de stad waren gejaagd en op een boot naar het katholieke Amsterdam waren gezet, stonden alle kloosters in de stad leeg en kregen een nieuwe bestemming.
In 1613 werd dit rijke gebouw neergezet als nieuw onderkomen van de regering. Te zien zijn de wapens van de deelnemende steden: Medemblik – Edam – Alkmaar – Hoorn (in het midden) – Enkhuizen – Monnickendam – Purmerend. Bovenop de dubbele trapgevel is twee keer de figuur van prins Maurits afgebeeld, de toenmalige stadhouder.
Het gebouw is door z’n dubbele renaissancegevel, de fraaie ornamiek en de opvallende knik in de gevel een bijzondere verschijning. Zelfs zo bijzonder dat het is nagebouwd, met replica’s in Amerika en Japan.
In de Nieuwsteeg ernaast staat nog steeds de kapel van het Ceciliaklooster, als onderdeel van het grote Statenpoortcomplex. Een van de oudste en best bewaarde monumenten van de stad, met een dakconstructie van rond 1475. Tegenwoordig biedt de kapel plaats aan een pop-up museum (gratis toegang).
(Tekst met dank aan Vereniging Oud Hoorn)